Felix Meritis

door | 31 december 2010

Op 31 oktober en 1 november 1788 werd het nieuwe gebouw van Felix Meritis aan de Keizersgracht ingewijd. Twaalf jaar later kreeg Adriaan de Lelie de opdracht voor een schilderij waarin deze gebeurtenis werd vastgelegd. In de ovale Muziekzaal spreekt Jan Hendrik van Swinden, hoogleraar in de wijsbegeerte, wis-, natuur- en sterrenkunde aan het Athenaeum Illustre, tot de leden van de Maatschappij. Velen van hen zijn in het schilderij geportretteerd. Het orkest op de achtergrond bracht tijdens de plechtigheid muziek ten gehore die speciaal voor de gelegenheid was geschreven. De componist, Joseph Schmidt, is te zien rechts naast de spreker. Hij houdt zijn muziek opgerold in de hand. De Lelie schilderde zijn zelfportret schuin boven het hoofd van Van Swinden.

Op het schilderij staan vermeld: Jan Hendrik van Swinden, J. Schmidt, C.E. Weits, J. Pietersse, Dr. Bleecker, F.L. Woldorff, Cornelis Sebille Roos, J. Lugt Dirksz., J.M. Verhoesen, J.G. Fauvarcq, J. Swart, T.I. Weddik, P. Kerkhoven, J. Kuyper, H. Heeremiet, A. Strokkel, H. Aeneae, A. Bonn, E.M. Engelberts, Hendrik Constantijn Cras, D.C. Jamin, R.W. Linde van Dijk, H. Steenbergen, C. Leer, S.D. Cartier, A.C.H. Kaempff, P.S. Serné, J. Kuyper, J.R. Rigail, B. Weddik Wendel, J. Moll jr., J. Lublink de Jonge, A. de Haas, L. Tersteeg, P.H. van Swinden, J.T.N. Fauvarcq, J.S. Hoyman, Ph. Taddel, Jan Anthonie van Hemert, J. Ruloffs, Adriaan de Lelie, J.C. de Haen
bron: Amsterdams Historisch Museum


Op de contour-schets van dit schilderij (zie verder op deze pagina) staan de namen van de meeste afgebeelde personen aangegeven. De tweede persoon rechts van de spreker (J.H. van Swinden) is P.J. Serné afgebeeld.

Tijdens mijn bezoek aan het gemeentearchief van Amsterdam ontdekte ik in de archiefstukken van het Genootschap felix Meritis een ledenlijst met zijn naam. Pieter Julius Serné was van 1782 tot 1795 lid van het genootschap Felix Meritis te Amsterdam. Van 1784 tot 1787 was hij één van de directeuren van het departement muzyk.

Het genootschap Felix Meritis was in 1776 opgericht en had als doel het aanwakkeren van de belangstelling van de burgerij in- en vermeerdering van de kennis van kunsten en wetenschappen; het was in zijn tijd een progressieve instelling. De teloorgang van Felix begon eind-19de eeuw met de vestiging van een drukkerij in het gebouw. In 1932 werd het gebouw door brand zwaar geteisterd. Na de Tweede Wereldoorlog werd Felix het hoofdkwartier van de Communistische Partij van Nederland (CPN) en werd de partijkrant De Waarheid er gedrukt.1

Bron: Omtrektekening naar het schilderij van A. de Lelie voorstellende de openingsplechtigheid van Felix Meritis op 31 Okt. 1788, Joseph Charles de Haen – Rijksmuseum

Houten naamlijst
Bovenstuk halfrond met opschrift: NAAMLIJST DER HEEREN COMMISSARISSEN EN DIRECTEUREN. VAN ‘T DEPARTEMENT MUZYK; twee stroken waar wit geverfde houten naambordjes van bovenaf ingeschoven kunnen worden, links commissarissenlijst rechts directeurenlijst; in beide schachten dertig bordjes, drieëndertig met naam; bij namen jaartallen tussen eind achttiende begin negentiende eeuw en begin negentiende eeuw; in ronddeel drie namen, houten plaatje tegen bordjes met vier beweegbare houten palletjes. Serné is geschreven als Perné…2

Houten naamlijst

 

1. bron: Bureau Monumentenzorg Amsterdam
2. bron: https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/NG-NM-8935]