Everardus Adrianus van Balen werd gedoopt op 5 augustus 1753 in Grote of Sint Jacobskerk in 's-Gravenhage. 1 Hij was de zoon van de boekdrukker Pieter Gerard van Balen (1726-1779) en domineesdochter Johanna Maria Blanken (1722-1777). Hij was de broer van Cornelia Hermina van Balen en daarmee dus ook de zwager van Pieter Julius Serné.
Omstreeks 1765 is Everardus met zijn ouders uit Den Haag naar Amsterdam verhuisd. 2 In 1779 was Everardus nog in Amsterdam bij de afwikkeling van de nalatenschap van zijn vader.
Circa 1788-1789 vertrok Everardus naar de toenmalige kolonie Suriname. In 1789 wordt hij vermeld in de Surinaamsche Staatkundige Almanach. Hij is dan diaken in de kerkenraad van Cottica en Pirica. Hij trouwde op 22 juli 1791 met de eigenaresse van diverse plantages, Elisabeth Petronella Dahlberg (1753-1817) 3 Elisabeth was de dochter van Johanna Catharina Bedloo en Carl Gustaf Dahlberg. Carl Gustaf was een Zweed van origine en zijn familie woonde in de omgeving van Nykoping. Hij stond blijkbaar goed aangeschreven bij de Zweedse koning, want in het testament van hem en zijn vrouw wordt gesproken van een briljanten ring, die hij van de koning, en van een gouden horloge, dat zij van de koningin gekregen heeft. 4
Elisabeth was al twee keer eerder getrouwd geweest. Haar eerste huwelijk in 1769 was met Adriaan Gootenaar (1736-1786), haar tweede huwelijk in 1787 was met Christianus Des Pommare (1748-1790). Elisabeth erfde de plantages uit haar eerdere huwelijken. Haar derde huwelijk was met Everhardus. Everardus werd door zijn huwelijke mede eigenaar van de plantages Nieuwstar of "Nieuwe Ster" en Oranjestein. Plantage de “De Nieuwe Ster” was een suiker plantage aan de Suriname Rivier, groot 940 akkers. 5 Hij was ook slaveneigenaar. Deze slaven waren de arbeiders op zijn plantages.
Naast plantagehouder was Everardus ook actief als vaandrig bij de divisie in Thorarica van het Burgerkrijgswezen in de rivieren (1793, 1794), Ouderling (1794), Commissaris van Kleine vaceerende over Groote Zaaken (1794), Lid van het Hof van Civiele Justitie (1798), Administrateur van de suikerplantages Ephrata en Breukelerwaard en koffieplantages De Nieuwe Eendragt 6 , Bergerac, en Venlo en de koffie -en katoenplantage Mondesir (1796-1798)
In zijn testament van 12 september 1796 schenkt hij de slaaf gemaakte Mimi Moeij de vrijheid, echter pas drie maanden na zijn overlijden. Mimi zou drie jaar later "de onwaardeerbare schat van vrijdom" krijgen, want Everhardus overleed op 13 juli 1799 in Paramaribo, Suriname. 7, 8
Detail van het testament van Everhardus Adrianus van Balen (1796) Bron: Nationaal Archief, Inventaris van het digitaal duplicaat van de notariële archieven van Suriname, 1699-1828 (1836), (NL-HaNA_1.05.11.14_76_0299)
Letterlijke vertaling:
En al nu ter nieuwer dispositie treedende
verklaar ik Testateur te legateeren en te
schenken aan mijne Negerinne genaamt
Mimie bijgenaamt Moeij de onwaardeerbaare
schat van vrijdom, gelastende ten dien einde
aan mijne hier natenoemene Executeuren
en ervgenaamen, omme uitterlijk drie maan
den na mijn overlijden voorgemeld Negerinne
ne de nodige brieven van Manumissie ten
kosten van mijnen boedel te verzoeken en
die geobtineerd hebbende aan haar te over
handigen.
Na zijn overlijden hertrouwde Elisabeth Petronella Dahlberg in 1801 nog een vierde, en laatste keer. Deze keer met John Oferral (1775 - ?)
Everardus had geen kinderen. In zijn testament verklaart hij ook, dat na het overlijden van zijn vrouw Elisabeth Petronella Dahlberg, zijn boer Bernardus Arnoldus van Balen en zuster Cornelia Hermina van Balen ieder de helft krijgen van zijn bezittingen. Elisabeth overlijdt op 11 september 1817 in Paramaribo.
Ik heb nog gezocht naar meer gegevens over Mimi Moeij. Ik kan, behalve in het testament van Everardus, geen andere vermelding over haar (nog) vinden. Ik vermeld op deze pagina veel feitjes over Everardus, maar wil ook zeker Mimi aandacht geven. Daarom plaats ik deze pagina op 1 juli 2023 op mijn website. In Nederland is dat de dag van Keti Koti. Op 1 juli 1863 werd in Nederland de slavernij afgeschaft. In 2023 is dat dus 160 jaar geleden. Een periode uit de Nederlandse geschiedenis die we niet moeten vergeten, maar waarvan we juist moeten leren!
Keti Koti monument in Rotterdaam
**Bronnen**
1. Haags Gemeentearchief (toegang 0377-01), DTB van 's-Gravenhage - Grote of Sint Jacobskerk, deel 15, p. 107
2. E. F. Kossmann. De boekhandel te ’s-Gravenhage tot het eind van de 18de eeuw. Nijhoff, 1937
3. Nationaal Archief (Toegang 1.05.11.16), Inventaris van het digitaal duplicaat van het microfichebestand van het archief Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Suriname, 1662-1838 - Inventarisnummer 2 Gereformeerden, 1766 mei - 1801
4. Genealogisch Heraldisch Genootschap "De Nederlandsche Leeuw", Jaargang XLII (juli 1924), p. 219 - 1924
5. Surinaamse Staatkundige Almanach 1793 pag. 312.
6. https://proxy.archieven.nl/0/EF666F42E1FD4A278063DE763934DC76
7. Nationaal Archief (toegang 1.05.11.14), Inventaris van het digitaal duplicaat van de notariële archieven van Suriname, 1699-1828 - inv. nr. 76, scan 299 tm 314
8. Delpher (https://www.delpher.nl), Amsterdamsche Courant - Overlijdensadvertentie Everhardus Adrianus van Balen